Nhiệt miệng là một tình trạng phổ biến và khá phiền toái, gây ra những cơn đau và khó chịu trong miệng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về nhiệt miệng, đối tượng nguy cơ, dấu hiệu và triệu chứng, nguyên nhân gây ra nhiệt miệng, các biện pháp điều trị hiệu quả, cách chăm sóc tại nhà và các biện pháp phòng ngừa. Hãy cùng Nha Khoa Volcano khám phá chi tiết về vấn đề này.
Nhiệt miệng là gì?
Nhiệt miệng là một bệnh thông thường có thể xảy ra ở mọi độ tuổi và đối tượng. Mặc dù không gây nguy hiểm cho sức khỏe, nhưng nhiệt miệng ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống hàng ngày của bệnh nhân, đặc biệt là trong việc ăn uống và giao tiếp.
Thời gian kéo dài của nhiệt miệng thường là khoảng 1 tuần hoặc hơn. Biểu hiện của bệnh là xuất hiện các đốm trắng hoặc vàng trong khoang miệng, có kích thước nhỏ, viền đỏ xung quanh và gây đau rát. Những vết nhiệt này có thể xuất hiện và phát triển trên môi, má, nướu, dưới lưỡi,… Thông thường, chúng không lây lan và không xâm nhập sâu vào lớp biểu bì, nhưng có thể gây đau đớn và khó chịu khi ăn uống, đặc biệt là khi tiếp xúc với thức ăn chua, cay nóng.
Có một số nguyên nhân gây ra nhiệt miệng, bao gồm sự suy giảm chức năng gan (dẫn đến tích tụ độc tố và hình thành vết loét trong miệng), hệ miễn dịch yếu (khi vi sinh vật tấn công cơ thể và gây ra các vết loét trong khoang miệng), tổn thương miệng (do đánh răng quá mạnh hoặc gặp tai nạn, dẫn đến việc hình thành các vết loét), và thiếu hụt chất dinh dưỡng (như thiếu vitamin B9, B12, C, kẽm, sắt,… có thể dẫn đến nhiệt miệng).
Nguyên nhân dẫn đến nhiệt miệng
Cho đến hiện tại, khoa học vẫn chưa tìm ra được nguyên nhân cụ thể dẫn đến bệnh nhiệt miệng, chỉ có thể xác định được những yếu tố nguy cơ gây nên nhiệt miệng như môi trường, chế độ dinh dưỡng, sinh vật gây nhiễm trùng, độc tố trong chế độ ăn, ký sinh trùng hoặc thiếu hụt dinh dưỡng như acid folic.
Các nguyên nhân làm tổn thương miệng sẽ bao gồm: đánh răng quá mức, tai nạn khi chơi thể thao cắn vào má bên trong miệng, sử dụng thức ăn nhạy cảm, thiếu hụt lượng vitamin B12, kẽm hoặc sắt, phản ứng dị ứng với một số vi khuẩn trong miệng, thay đổi hormone trong thời kỳ kinh nguyệt hoặc do áp lực.
Có một số nguyên nhân gây ra nhiệt miệng, bao gồm:
1. Rối loạn hệ miễn dịch
Một hệ miễn dịch yếu có thể làm cho bạn dễ mắc nhiệt miệng hơn. Hệ miễn dịch yếu không thể đối phó tốt với vi khuẩn và nhiễm trùng trong miệng.
2. Mất cân bằng hormone
Một số trường hợp nhiệt miệng có thể liên quan đến sự mất cân bằng hormone trong cơ thể. Đặc biệt là ở phụ nữ, sự thay đổi hormone có thể góp phần làm tăng nguy cơ mắc nhiệt miệng.
3. Môi trường miệng không lành mạnh
Môi trường miệng không lành mạnh, bao gồm vệ sinh răng miệng kém, sử dụng các loại kem đánh răng chứa chất gây kích ứng và mất cân bằng vi sinh vật trong miệng, cũng có thể góp phần gây nhiệt miệng.
Đối tượng nguy cơ bệnh nhiệt miệng
Nhiệt miệng có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng có một số nhóm người có nguy cơ cao hơn. Các đối tượng nguy cơ bao gồm:
1. Trẻ em và thanh thiếu niên
Trẻ em và thanh thiếu niên thường dễ bị mắc nhiệt miệng hơn do hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện và khả năng chăm sóc vệ sinh răng miệng còn kém.
2. Người lớn tuổi
Người lớn tuổi có thể trở nên dễ bị mắc nhiệt miệng do sự suy giảm chức năng miễn dịch và cơ thể không còn khả năng tự phục hồi nhanh chóng như khi còn trẻ.
3. Người bị căng thẳng và căng thẳng tinh thần
Áp lực và căng thẳng tinh thần có thể góp phần làm tăng nguy cơ mắc nhiệt miệng. Cơ thể trong tình trạng căng thẳng có thể giảm khả năng chống lại vi khuẩn gây nhiễm trùng trong miệng.
Những dấu hiệu và triệu chứng thường gặp của nhiệt miệng
Khi mắc phải nhiệt miệng, bạn có thể trải qua những triệu chứng sau:
1. Vết loét trong miệng
Một trong những dấu hiệu đáng chú ý nhất của nhiệt miệng là sự xuất hiện của các vết loét hoặc tổn thương trong miệng. Những vết loét này thường gây đau và khó chịu.
2. Đau và khó chịu
Nhiệt miệng thường gây ra cảm giác đau rát và khó chịu trong miệng. Đau có thể lan ra các vùng xung quanh và làm cho việc ăn uống và nói chuyện trở nên khó khăn.
3. Sưng và viêm nhiễm
Miệng có thể sưng và viêm nhiễm trong trường hợp nhiệt miệng kéo dài và không được điều trị đúng cách. Sưng và viêm nhiễm có thể làm tăng đau và khó chịu.
Cách điều trị nhiệt miệng hiệu quả tại nhà
Thường thì sau khoảng 1 – 2 tuần, các vết loét do nhiệt miệng sẽ tự lành, không để lại sẹo. Tuy nhiên, trong trường hợp nhiệt miệng kéo dài gây đau rát và khó chịu, bạn có thể áp dụng những phương pháp điều trị nhiệt miệng nhanh chóng tại nhà như sau:
Sử dụng nước muối
Sử dụng nước muối, mặc dù không phải là phương pháp trị nhiệt miệng hiệu quả trong 1 ngày, nhưng nó rất an toàn, dễ thực hiện và không tốn kém. Nước muối có tính sát khuẩn cao, an toàn và nhẹ nhàng. Rửa miệng hàng ngày bằng nước muối sẽ giảm đau rát ở vị trí nhiệt miệng và giúp vết loét nhanh khô.
Bạn có thể tự pha nước muối để rửa miệng bằng cách hòa tan khoảng 5g muối tinh vào 230ml nước ấm, sau đó rửa miệng bằng dung dịch này trong khoảng 15 – 30 giây rồi nhổ ra. Hãy rửa miệng sao cho nước muối trôi sâu vào cổ họng nhưng không được nuốt. Thực hiện từ 2 đến 3 lần mỗi ngày để thấy kết quả nhanh chóng. Nếu không muốn tự pha, bạn cũng có thể mua nước muối súc miệng đóng chai tại các hiệu thuốc.
Sử dụng mật ong
Mật ong có tác dụng chống viêm, kháng khuẩn và ngăn ngừa nhiễm trùng thứ cấp, giúp giảm sưng đỏ và đau rát của vết nhiệt miệng. Có nhiều cách điều trị nhiệt miệng bằng mật ong mà bạn có thể thực hiện ngay tại nhà.
Bạn có thể bôi trực tiếp mật ong lên vết nhiệt miệng 4 lần mỗi ngày. Hoặc bạn có thể pha trà nóng và thêm một chút mật ong để uống hàng ngày. Hãy uống từ từ để dung dịch thẩm thấu vào vùng nhiệt miệng. Ngoài ra, bạn cũng có thể sử dụng mật ong kết hợp với bột nghệ, pha thành hỗn hợp và đắp lên vết nhiệt miệng 2 – 3 lần mỗi ngày.
Sử dụng sữa chua
Theo nghiên cứu, sữa chua chứa men vi sinh lactobacillus, giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường tiêu hóa. Đôi khi nhiệt miệng xuất hiện do vi khuẩn HP hoặc viêm ruột. Vì vậy, bạn có thể ăn sữa chua mỗi ngày sau bữa ăn để cân bằng hệ vi sinh đường ruột, giúp lành vết nhiệt miệng và bảo vệ dạ dày.
Sử dụng baking soda
Súc miệng bằng baking soda là một trong những cách trị nhiệt miệng hiệu quả và an toàn. Baking soda là một loại muối nở giúp cân bằng độ pH trong miệng, giảm viêm và làm lành vết nhiệt miệng nhanh chóng.
Cách pha nước súc miệng baking soda: Hòa tan 5g baking soda vào 230ml nước. Sau đó, súc miệng bằng dung dịch này trong khoảng 15 – 30 giây rồi nhổ ra. Súc miệng 2 – 3 lần mỗi ngày cho đến khi không còn nhiệt miệng.
Sử dụng dầu dừa
Dầu dừa có tính kháng khuẩn do chứa acid lauric tự nhiên. Bạn có thể sử dụng dầu dừa để giảm đau, sưng và thúc đẩy quá trình lành vết nhiệt miệng. Đơn giản, lấy một lượng dầu dừa nguyên chất vừa đủ và bôi lên vết nhiệt miệng một số lần mỗi ngày. Lưu ý không nuốt nước bọt sau khi bôi dầu dừa để giữ lớp dầu bao phủ vùng nhiệt miệng.
Sử dụng trà hoa cúc
Trà hoa cúc có mùi thơm dễ chịu và vị ngon tự nhiên, giúp thư giãn và có tác dụng giảm đau và lành vết nhiệt miệng. Trong trà hoa cúc có chứa levomenol và azulene – hai chất có khả năng sát trùng và chống viêm hiệu quả. Để điều trị nhiệt miệng, bạn có thể đắp túi trà hoa cúc lên vùng nhiệt miệng trong vài phút. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể pha trà hoa cúc với nước ấm và súc miệng 3 – 4 lần mỗi ngày để chữa lành nhiệt miệng.
Sử dụng bã chè khô
Chất tanin có trong lá chè có tác dụng trị nhiệt miệng nhanh chóng và hiệu quả. Mỗi khi uống trà, bạn nên để lại túi lọc chè để đắp trực tiếp lên vết nhiệt miệng. Đây là phương pháp trị nhiệt miệng có hiệu quả cao, giúp giảm đau và sưng tấy, và chống viêm hiệu quả.
Sử dụng nước súc miệng chuyên dụng
Bạn có thể sử dụng nước súc miệng nha khoa để kiểm soát và giảm nhẹ tình trạng viêm và nhiễm trùng trong miệng (ví dụ: vết nhiệt miệng). Nước súc miệng chuyên dụng giúp thúc đẩy quá trình lành vết thương và ngăn ngừa nhiệt miệng tái phát.
Hãy sử dụng nước súc miệng theo hướng dẫn, súc miệng 2 – 3 lần mỗi ngày cho đến khi kiểm soát được tình trạng nhiệt miệng. Hãy tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ và hạn chế sử dụng nước súc miệng trị nhiệt miệng trong thời gian dài để tránh tác dụng phụ.
Bổ sung vitamin cho cơ thể
Để tăng cường sức đề kháng và đẩy lùi các vi khuẩn gây viêm và loét miệng, bạn cần có một chế độ ăn uống hợp lý và cung cấp đầy đủ vitamin cho cơ thể. Hãy bổ sung thực phẩm giàu vitamin vào thực đơn hàng ngày như vitamin B (trong trứng cá, sữa đậu nành, sữa gạo,…), acid folic (trong rau chân vịt, cải xanh, măng tây,…), sắt (trong hàu, ngũ cốc, trứng, gan gà,…), nước dừa (giúp làm dịu vết nhiệt miệng),…
Một số phương pháp trị nhiệt miệng tại nhà theo Đông y
Đông y cũng cung cấp một số bài thuốc trị nhiệt miệng tự nhiên, bao gồm:
Sử dụng thuốc ngậm
Có một số bài thuốc ngậm được sử dụng để trị nhiệt miệng:
- Lá xuyên tâm liên: Lấy lá xuyên tâm liên đem sắc đặc, vừa súc miệng vừa ngậm, thực hiện 3 – 4 lần/ngày.
- Hoàng liên: Chuẩn bị 20g hoàng liên, sắc kỹ với 100ml nước, dùng để ngậm 3 – 4 lần/ngày.
- Mật ong và đại thanh diệp: Chuẩn bị 50g mật ong và 15g đại thanh diệp, đem sắc kỹ, sau đó dùng nước này để ngậm nhiều lần trong ngày.
- Sả lá: Nấu sả lá với nước và sử dụng nước này để rửa miệng hàng ngày có thể giúp làm giảm triệu chứng nhiệt miệng.
- Trà xanh: Uống trà xanh hàng ngày có thể giúp làm giảm vi khuẩn trong miệng và hỗ trợ quá trình lành vết loét.
Sử dụng bài thuốc uống
Đối với trường hợp niêm mạc miệng có các nốt loét gây đau đớn, lợi sưng đỏ, khó ăn uống, người nóng, trằn trọc khó ngủ, nước tiểu đỏ, đau đầu, khô họng, táo bón,… bạn có thể áp dụng các bài thuốc uống sau:
- Bài thuốc 1: 30g thạch cao, 20g huyền sâm, 20g sinh kỳ, 15g sinh địa, 15g ngưu tất, 10g tri mẫu. Sắc uống 2 lần/ngày vào buổi sáng và buổi chiều.
- Bài thuốc 2: 12g ngân hoa, 12g liên kiều, 10g tri mẫu, 10g hoàng bá, 12g sinh địa, 10g huyền sâm, 16g lá tía tô, 16g bạch mao căn, 16g mạch môn, 12g sa sâm, 12g ngưu tất, 12g mẫu lệ, 16g lá tre, 16g cát căn, 20g cỏ mực, 10g trần bì. Sắc uống ngày 1 tháng, chia làm 3 lần/ngày, điều trị 5 – 7 ngày.
Trong trường hợp nặng, khi người bệnh khó ăn uống, khó ngủ, cơ thể yếu mệt, toát mồ hôi nhiều, thiếu tập trung, tim hồi hộp, táo bón, nước tiểu đỏ,… bạn có thể sử dụng 1 trong 2 bài thuốc sau:
- Bài thuốc 1: 12g hoàng liên, 12g hoàng cầm, 12g cát căn, 10g dạ cẩm thảo. Sắc uống ngày 1 tháng, chia làm 2 lần/ngày.
- Bài thuốc 2: 12g ngân hoa, 12g liên kiều, 20g rau má, 20g cỏ mực, 20g lá vông, 12g tri mẫu, 16g sa sâm, 20g mạch môn, 12g sinh địa, 20g cam thảo đất, 12g mơ muối, 16g lá tre, 20g tang diệp, 16g đương quy, 16g mẫu lệ. Sắc uống ngày 1 tháng, chia làm 3 lần/ngày, điều trị 5 – 7 ngày.
Món ăn hỗ trợ điều trị nhiệt miệng
Người bị nhiệt miệng cũng có thể sử dụng các món ăn giúp thanh nhiệt như:
- Canh rau cần – óc lợn: Chuẩn bị 1 cái óc lợn, 10 quả táo tàu, 100g rau cần, gia vị vừa đủ. Nấu óc lợn và táo tàu cho chín mềm, sau đó cho rau cần thái ngắn vào, đun thêm 1 lát, nêm thêm gia vị, dùng trong bữa cơm.
- Chè bí đỏ đậu xanh: Chuẩn bị 150g bí đỏ, 100g đậu xanh, đường trắng vừa đủ. Gọt vỏ bí đỏ, thái miếng to; đậu xanh vo sạch rồi cho cùng bí đỏ vào nồi, nấu cho chín mềm, sau đó thêm đường, múc ra bát, ăn nguội.
Nhiệt miệng nên ăn gì cho mau khỏi
Khi mắc nhiệt miệng, bạn nên ăn những thực phẩm dễ tiêu và giàu dinh dưỡng như sữa chua, canh, và các loại thực phẩm giàu protein.
Khi nào cần gặp bác sĩ để điều trị nhiệt miệng?
Trong hầu hết các trường hợp, nhiệt miệng tự điều trị trong vòng một vài tuần. Tuy nhiên, nếu triệu chứng không giảm hoặc trở nên nặng hơn, bạn nên tìm kiếm sự tư vấn và điều trị từ bác sĩ.
Biện pháp phòng ngừa nhiệt miệng hiệu quả
Phòng ngừa cẩn thận sẽ giúp bạn tránh cần phải tìm cách điều trị nhiệt miệng khi gặp tình trạng này. Dưới đây là một số biện pháp giúp bạn kiểm soát những yếu tố nguy cơ gây nhiệt miệng:
- Bảo vệ răng miệng: Sử dụng bàn chải đánh răng có lông mềm để giảm tổn thương răng miệng. Hãy nhai thức ăn chậm và kỹ, tránh ăn các loại thực phẩm quá cứng để giảm nguy cơ cắn vào lưỡi và bên trong má.
- Bổ sung vitamin và khoáng chất: Đảm bảo cơ thể được đầy đủ vitamin và khoáng chất, đặc biệt là vitamin B, kẽm và sắt.
- Hạn chế thực phẩm gây nóng: Tránh ăn những thức ăn gây nóng như rượu, bia, đồ ăn cay nóng và các loại quả có tính nóng.
- Giảm căng thẳng và mệt mỏi: Thực hiện các bài tập yoga, thiền, thái cực quyền hoặc tập hít thở sâu để giảm căng thẳng và mệt mỏi.
- Vệ sinh răng miệng: Đánh răng và sử dụng nước súc miệng để giữ cho răng miệng luôn sạch sẽ (có thể sử dụng muối tinh để đánh răng).
- Tập thể dục đều đặn: Tập thể dục thường xuyên để cải thiện sức khỏe, cơ bắp, khả năng cân bằng và sức đề kháng của cơ thể.
Hầu hết các trường hợp nhiệt miệng sẽ tự khỏi mà không gây biến chứng. Tuy nhiên, nếu bạn muốn rút ngắn thời gian tự lành các vết lở miệng, bạn có thể áp dụng các cách trị nhiệt miệng đã được đề cập ở trên. Đồng thời, nếu các vết loét trong miệng ngày càng lớn và lan rộng, xuất hiện nhiều vết loét, gây đau buốt nghiêm trọng, kèm theo sốt, phát ban, đau đầu,… bạn nên đi thăm khám để được điều trị kịp thời.
Kết luận
Nhiệt miệng là một tình trạng phổ biến và khá phiền toái. Bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin quan trọng về nhiệt miệng, bao gồm nguyên nhân, triệu chứng, các biện pháp điều trị hiệu quả và cách chăm sóc tại nhà. Nhớ rằng, việc duy trì vệ sinh miệng hàng ngày và hạn chế tiếp xúc với các chất kích ứng là cách tốt nhất để ngăn ngừa nhiệt miệng tái phát. Nếu triệu chứng không giảm hoặc trở nên nặng hơn, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để được điều trị đúng cách.
Những câu hỏi thường gặp
Thời gian tự khỏi của nhiệt miệng là bao lâu?
Thời gian tự khỏi của nhiệt miệng thường kéo dài khoảng 1-2 tuần. Tuy nhiên, thời gian này có thể thay đổi tùy thuộc vào mức độ và cấp độ nhiễm trùng, tình trạng sức khỏe tổng quát của người bệnh, cũng như biện pháp điều trị và chăm sóc cá nhân.
Nhiệt miệng có lây không?
Nhiệt miệng không phải là một bệnh lây truyền từ người này sang người khác. Nhiệt miệng thường do các yếu tố nội tiết, môi trường, chế độ dinh dưỡng, hệ miễn dịch yếu, hoặc tổn thương trong miệng gây ra. Tuy nhiên, vi khuẩn hoặc virus có thể gây nhiễm trùng trong các vết loét nhiệt miệng, và trong một số trường hợp, vi khuẩn này có thể lây lan trong cùng một gia đình hoặc trong một nhóm người thân cận. Việc duy trì vệ sinh cá nhân tốt và tránh tiếp xúc trực tiếp với các vết loét trong miệng của người bị nhiệt miệng có thể giảm nguy cơ lây nhiễm.
Xem thêm:
- Cách trị nhiệt miệng trong 1 ngày hiệu quả và nhanh chóng bằng những phương pháp tự nhiên
- Miệng bị chát là bệnh gì? Nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả
- Cách chữa sưng lợi trong cùng hiệu quả tại nhà
Bài viết liên quan
